İç Denetimde Kaynak Kullanımı - Dış Kaynak, İç Kaynak, Eş Kaynak

İş dünyasında şirketler artık sadece kâr odaklı bakış açısıyla değil, riskleri yönetebilme becerileriyle de ön plana çıkmaktadır. İç denetim, iş dünyasının değişen risklerine uyum sağlayarak denetim, teftiş ve kontrol bakış açısının ötesine geçmiş, geniş kapsamlı danışmanlık faaliyetleri ile sürdürülebilir büyümede şirketler için temel bir unsur haline gelmiştir.

İç denetimin bu yeni dünyasında, denetimin başarısı iç denetim personellerinin istihdamında hangi kaynak modelinin tercih edildiği ile doğrudan ilişkilidir. Şirketler iç denetim personellerini kendi bünyesinde doğrudan istihdam edebilir, tamamen dışarıdan bu hizmeti satın alabilir veya hibrit modeller ile iç denetim faaliyetlerini yürütebilirler.

Şirketlerin iç denetim faaliyetlerinde dış veya eş kaynak modellerini değerlendirirken dikkate alması gereken temel unsurlara dair kapsamlı bir inceleme için “İç Denetim İçin Doğru Danışmanlık Firması Nasıl Seçilir?” yazımızı ayrıca ziyaret edebilirsiniz.

Bu yazımızda; iç denetimde doğru kaynak kullanımının önemini, iç kaynak, dış kaynak ve eş kaynak modellerinin avantajlarını ve dezavantajlarını, hangi ölçekteki şirketler için hangi yaklaşımın uygun olduğunu ve geleceğe dair trendleri ele alacağız.

1. İÇ DENETİMDE KAYNAK MODELLERİ NELERDİR?

Şirketler, iç denetim faaliyetlerini yürütürken genellikle üç temel istihdam modeli arasında karar vermektedir:

1. İç kaynaklı (in-house) iç denetim

2. Dış kaynaklı (outsourcing) iç denetim

3. Eş kaynaklı (co-sourcing) iç denetim

   
   

Her bir modelin kendine özgü güçlü yanları ve sınırlılıkları vardır.

1.1. İÇ DENETİMDE İÇ KAYNAK İSTİHDAM MODELİ

İç denetimde iç kaynak (in-house) kullanımı, şirketin kendi bünyesinde kurduğu iç denetim ekibiyle tüm süreçleri yürütmesi anlamına gelir. Özellikle büyük ölçekli ve uluslararası şirketler için yaygın bir tercihtir.

Avantajları:

• Denetçiler şirketin kültürüne, iş süreçlerine ve dinamiklerine tamamen hakimdir.

• Sürekli, kesintisiz ve şirkete özel bir iç denetim sistemi kurulur.

• Uzun vadede denetimde kurumsal hafıza oluşur.

Dezavantajları:

• Çalışan istihdamı yüksek maliyetli olabilir.

• Çalışanlar zamanla süreçlere ve şirkete fazla aşina oldukları için objektiflik riske girebilir.

• Denetçilerin sürekli eğitilmesi, yetkinliğinin arttırılması ve uluslararası gelişmeleri takip etmesi gerekir. Şirket yönetimi bu gelişime destek vermiyorsa, iç denetim departmanı etkinliğini zamanla yitirebilir.

1.2. İÇ DENETİMDE DIŞ KAYNAK İSTİHDAM MODELİ

İç denetim dış kaynak (out-sourced) kullanımı, bağımsız bir danışmanlık veya denetim firması aracılığıyla şirket içerisinde iç denetim faaliyetlerinin yürütülmesidir. Özellikle kaynakları sınırlı, uzman kadrosu olmayan orta ölçekli şirketlerde tercih edilir. Bir diğer tercih edilme sebebi bilgi teknolojileri gibi yüksek derecede uzmanlık gerektiren alanlardır.

Avantajları:

• İç denetçiler alanında uzmanlığa sahiptir, tecrübeleri ve yetkinlikleri yüksektir.

• Denetim çalışmalarında objektif bir bakış açısı sunulur. Denetim süreçlerinde ve aksiyon takibinde iç kaynak modeline göre tarafsızlık korunur.

• Finansal tablo hilelerinin önlenmesinde ve ortaya çıkarılmasında daha etkilidir.

• Esnek maliyet avantajı sağlar; sabit istihdam maliyetleri değişken maliyete dönüşür.

Dezavantajları:

• İç denetçilerin şirket kültürünü tanıması zaman alabilir.

• Denetimin sürekliliği dış firma ile yapılan sözleşme koşullarına bağlıdır.

• Alınan hizmet kalitesinin ölçülmemesi, değerlendirilmemesi ve raporlanmaması durumunda dışarıdan alınan hizmet kalitesi zamanla düşebilir.

1.3. İÇ DENETİMDE EŞ KAYNAK İSTİHDAM MODELİ

İç denetim eş kaynak (co-sourcing) kullanımı, şirketin iç denetim ekibi ile dışarıdan uzmanların birlikte çalıştığı hibrit bir modeldir. Son yıllarda, hem maliyetleri kontrol altında tutmak hem de uzmanlıktan yararlanmak isteyen şirketler tarafından sıkça tercih edilmektedir.

Avantajları:

• Hem iç kaynak hem dış kaynak avantajlarını birleştirir. Şirket bilgisi ile uzmanlığın birleşimi güçlü sonuçlar üretir.

• Spesifik alanlarda yetkin uzmanlara erişim sağlar (örneğin; bilgi teknolojileri, suistimal inceleme, uyum)

• Dış ve iç kaynak modellerine göre personel istihdamı daha ekonomiktir.

• Ekip üyelerinin yeni bilgiler ve teknikler öğrenmesini sağlayarak iç kapasiteyi geliştirir. Danışmanlık firmalarının denetim yazılımları, denetim analitiği ve prosedürlerinden faydalanmak, denetimin etkinliğini ve verimliliğini arttırır.

Dezavantajları:

• Denetimin, amacı, kapsamı ve hedefi doğru tanımlanmadığında ve performans hedefleri konulmadığında öngörülenden yüksek maliyetlerle karşılaşılabilir.

• Sürekli eş kaynak desteği şirket içerisinde yetkinlik gelişimini yavaşlatabilir.

📌 Okuyucuya Öneri: İç denetimde eş kaynak ve dış kaynak kullanımına ilişkin profesyonel bir hizmet almak isterseniz, Loba Partners Yeminli Mali Müşavirlik gibi uluslararası sertifikalı uzman bir ekipten destek alarak kısa sürede kendi iç denetim sisteminizi kurabilirsiniz.

Ayrıntılı bilgi için iletişim kanalları üzerinden bizlere ulaşabilirsiniz.

2. İÇ DENETİMDE ALTERNATİF KAYNAK MODELLERİ

İç denetim kaynak ihtiyacı yukarıda belirtilen 3 temel modelin yanında, uygulamada farklı istihdam modelleri ile de yürütülebilir.

2.1. Geçici Görevlendirme Modeli (Secondment Model)

Geçici görevlendirme, belirli bir süre ve uzmanlık için şirket içerisinde farklı bir departmandan iç denetim ekibine personel desteği sağlanmasıdır. Genellikle uzmanlık gerektiren alanlarda uygulanır. Bu yöntem, bilgi paylaşımını artırır ve kurum içi yetkinlikleri geçici olarak güçlendirir. Ancak, objektifliğin ve çıkar çatışmasının sıkı bir şekilde yönetilmesi gerekir.

2.2. Paylaşımlı Hizmet Modeli (Shared Service Model)

İç denetim, holding düzeyinde merkezi bir birim olarak faaliyet gösterir. Birden fazla şirketin ortak kullandığı merkezi bir iç denetim departmanı kurulur. Bu sayede tüm bağlı şirketlere rehberlik, koordinasyon ve denetim sağlanır.

2.3. Stajyer Denetçi (Audit Intern)

İç denetim departmanlarında stajyer denetçi istihdam edilmesidir. Stajyer denetçi istihdamı diğer modellere göre şirketler için daha uygun maliyetlidir. İlerleyen süreçte, tam zamanlı istihdam için şirket bilgisine hali hazırda sahip potansiyel sağlar. Ancak, denetçilerin yetkinliğinin yüksek olmaması nedeniyle süreçlere ve denetim bakış açısına hakimiyet zaman alır.

3. HANGİ MODEL HANGİ ŞİRKET İÇİN DAHA UYGUN?

Küçük Ölçekli Şirketler Küçük ölçekli bir şirkette iç kaynaklı bir ekip kurmak ve ekibin yetkinliğini sürdürmek maliyetli olabilir. Bu şirketler için dış kaynak modeli daha uygundur. Suistimal inceleme gibi uzmanlık bazlı veya proje bazlı danışmanlık hizmetleri tercih edilir.

Orta Ölçekli Şirketler Orta ölçekli şirketler için kapsamlı bir iç denetim ekibi kurmak zor ve maliyetli olacak, tamamen dış kaynak kullanımı da süreç doğru yönetilmediği takdirde etkili olmayacaktır. Bu şirketler için hem maliyeti dengelemesi hem de gereken uzmanlığı sağlaması nedeniyle eş kaynak modeli tercih edilebilir.

Büyük Ölçekli Şirketler Büyük ölçekli şirketler için günümüz iş dünyasında iç kaynak modeli önceliklidir. Ancak, hali hazırda yüksek bir maliyeti katlanıldığı için, yaygın yapılan hata, iç kaynağın eş veya dış kaynak ile desteklenmemesidir.

4. GELECEKTE İÇ DENETİMDE KAYNAK KULLANIMI

İş dünyası, dijital dönüşümün ve yapay zekâ teknolojilerinin hızla geliştiği dinamik bir yapıda ilerlemekte. Artık şirketlerin karşılaştığı riskler daha değişken, süreçler daha karmaşık, veri akışı ise hiç olmadığı kadar hızlı. Bu değişim, iç denetim departmanlarının yapısını, kullanılan denetim tekniklerini ve kaynak kullanım modellerini de yeniden şekillendirmekte.

Yapay zekâ, veri analitiği ve RPA gibi otomasyon teknolojileri, iç denetçilerin rolünü operasyonel denetim süreçlerinden çekerek stratejik analiz ve etik değerlendirme boyutuna taşıyacaktır. Geleceğin iç denetimi; dijital yetkinliklere sahip, veri okuryazarı ve bağımsızlık ilkesine bağlı profesyonellerden oluşan, teknolojiyi etkin kullanan bir yapı olacaktır.

Genel bağlamda değerlendirildiğinde, gelecekte günlük denetim operasyonları yerine uzmanlığın ve yetkinliğin ön plana çıkacak olması nedeniyle, eş kaynak ve dış kaynak kullanımlarında büyük bir artış öngörülmektedir.

5. SONUÇ ve DEĞERLENDİRME

İç denetimde başarının kritik unsurlarının başında yetkin ve yeterli sayıda iç denetçi istihdam etmek gelir. Özellikle; bilgi teknolojileri denetimi, muhasebe ve finans denetimi, nakit denetimi, risk yönetimi ve suistimal soruşturmaları gibi alanlarda alanında yetkin uzman bulmak hem zor hem de maliyetlidir. Bu nedenle, günümüzde pek çok şirket, yeterli sayıda ve nitelikte iç denetçi istihdam etmekte zorlanmaktadır.

Bu noktada genellikle görülen hatalı uygulama, yanlış kaynak modelinin seçimi, verimliliğin düşmesi ve maliyetlerin yükselmesidir. Yeterli kaynak ihtiyacının karşılanamaması nihai olarak şirketler için risk ihtiva eden alanlarda yeterli güvencenin sağlanamamasına neden olur.

Özellikle dış kaynak ve eş kaynak modelleri, maliyet-etkin yapısıyla şirketlerin hem bugünkü hem de gelecekteki ihtiyaçlarına yanıt verebilecek güçlü bir çözüm olarak öne çıkmaktadır.“İç Denetim İçin Doğru Danışmanlık Firması Nasıl Seçilir?”  yazımızda, hizmet sağlayıcı seçimi sürecinden gizlilik ve bilgi güvenliği önlemlerine, sözleşme yönetiminden performans takibine kadar tüm önemli adımlara değinerek, doğru kaynak modelinin şirketinize nasıl stratejik değer katabileceğine ilişkin ayrıntılı bilgiler bulabilirsiniz.

📌 Okuyucuya Öneri: İç denetim, iç kontrol ve risk yönetimi konularında profesyonel bir danışmanlık almak isterseniz, Loba Partners Yeminli Mali Müşavirlik gibi uluslararası sertifikalı uzman bir ekipten destek alarak kısa sürede kendi iç denetim sisteminizi kurabilirsiniz.

Uluslararası standartlara hakim, mesleki sertifikalı uzman ekibimizle birlikte; ihtiyaçlarınıza özgü, süreç bazlı iç denetim faaliyetleri yürütüyor; şirketinizin denetim yapılarının gelişmesine ve iç denetim çalışanlarının yetkinliklerinin arttırılmasına katkı sağlıyoruz.

Ayrıntılı bilgi için iletişim kanalları üzerinden bizlere ulaşabilirsiniz.

DENETİM EKİBİ

LOBA PARTNERS

(0212) 806 7407